slaskie.travel
Góra Birów, wznosząca się 461 m n.p.m., stanowi jedno z charakterystycznych wzniesień na Szlaku Orlich Gniazd w rejonie Podzamcza i Ogrodzieńca. Skaliste, malownicze wzgórze, dające dobry widok na okolicę było już od czasów neolitu miejscem osadnictwa. Szczególnie partie wierzchołkowe wzniesienia, tworzące nieckę otoczoną wapiennymi ostańcami, dodawały temu miejscu istotnych walorów obronnych. Obecnie możemy tu oglądać rekonstrukcję grodziska słowiańskiego.
Gruntowne badania archeologiczne prowadzono w rejonie góry Birów w latach 90-tych XX w. Pozwoliły one na wyodrębnienie w historii tutejszego osadnictwa pięciu głównych okresów historyczno-kulturowych. Najstarsze osady znajdowały się tu już u schyłku epoki neolitu oraz na początku epoki brązu (choć znaleziska datowane są również na paleolit).
Kolejne ślady dotyczą kultury łużyckiej okresu halsztackiego (VI-V w p.n.e.). Szereg znalezionych tutaj naczyń pozwolił na stwierdzenie, że wzgórze zamieszkiwane było również w okresie późnorzymskim - od przełomu II i III do IV w. Birów był także miejscem osadnictwa w okresie wczesnego średniowiecza (IX-X w.) oraz średniowiecza dojrzałego (XIII-XIV w.). Znaleziska z tak wielu epok, reprezentujące wiele kultur, pozwalają na zaliczenie tego stanowiska archeologicznego do najcenniejszych na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej. Na tle odtworzonej historii tutejszego osadnictwa można stwierdzić, że jego wyraźny rozwój nastąpił w czasach kultury łużyckiej. Znaleziono tu ślady domów w postaci dołów posłupowych, a także talerze, czerpaki, siekiery, czy choćby jajowate naczynia, które mogły być tzw. ofiarą zakładzinową - składaną przed wznoszeniem domu (tradycja poprzedzająca późniejsze wkopywanie kamienia węgielnego).
Niektóre ze znalezisk mogą świadczyć o tym, iż osada padła łupem Scytów. Czasy średniowieczne przyniosły budowę umocnień na szczycie wzniesienia, które, uzupełniając naturalne ściany tworzone przez ostańce skalne, miały postać wału o konstrukcji kamienno-drewniano-glinianej, częściowo zaś postać muru kamiennego. Odkryto tu także ślady dużego obiektu o konstrukcji drewnianej. Gród spalony został w pierwszej połowie XIV w., co prawdopodobnie miało związek z walkami toczonymi między Władysławem Łokietkiem a królem czeskim, Wacławem II (odnaleziono tu zresztą podczas wykopalisk srebrny grosz praski Wacława).
Obecnie znajduje się tutaj rekonstrukcja grodziska, którą wzniesiono w 2008 r. Skaliste wzgórze cieszy się popularnością wśród wspinaczy, posiada też zespół trudnych dróg wspinaczkowych, wyposażonych w stałą asekurację.
fot. www.slaskie.travel T.Renk
